همه چیز درباره واکسن

تعریف واکسیناسیون

سیستم ایمنی بدن از ما در برابر میکروب هایی که  هستند که باعث عفونت می شوند محافظت می کند.

واکسن‌ها به سیستم ایمنی می‌آموزند که برخی از میکروب‌ها را بشناسد و از بین ببرد. به این ترتیب، اگر زمانی بدن ما در معرض میکروب ها قرار بگیرید، بدن شما آماده است.

واکسیناسیون یک شکل مهم از پیشگیری اولیه است. به این معنا که می تواند از افراد در برابر بیمار شدن محافظت کند. واکسیناسیون به ما قدرت کنترل بیماریهایی را که زمانی زندگی های بسیاری را تهدید می کرده داده است. بیماریهایی مانند:

– سرخک

– فلج اطفال

– کزار

– سیاه سرفه

مهم است که تا حد امکان افراد بیشتری واکسینه شوند. واکسیناسیون تنها فقط از افراد محافظت نمی کند ، بلکه زمانی که افراد به تعداد کافی واکسینه شوند ، کمک می کند تا از جامعه محافظت کنیم. ما میتوانیم از طریق واکسیناسیون گسترده و جمعی به این هدف دست پیدا کنیم.

*واکسیناسیون در کودکان*

واکسن برای نوزادان بسیار مهم است. اما همه واکسن ها بلافاصله پس از تولد تزریق نمی شوند. هر واکسن در یک جدول زمانی تزریق می شود و برخی نیاز به دوزهای متعدد دارند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) یک برنامه واکسن توصیه شده را برای کودکان و بزرگسالان تنظیم می کند که در جدول زیر نشان داده شده است.

اگر برخی از واکسن‌های دوران کودکی خود را دریافت نکرده‌اید، هنوز هم می‌توانید آن‌ها را در بزرگسالی دریافت کنید. با این حال، بسته به واکسن، برنامه دوز ممکن است متفاوت باشد. می توانید از پزشک خود بپرسید که چه انتظاری دارید. بسیاری از واکسن ها به صورت گروهی یا سریالی تزریق می شوند. که ممکن است به نظر برسد که کودک شما واکسن های زیادی را به یکباره دریافت می کند. اما طبق منبع CDC، هیچ داده ای وجود ندارد که از فاصله گذاری واکسن های دوران کودکی پشتیبانی کند. در واقع،  تعویق انداختن واکسیناسیون کودک می‌تواند بیش از آنکه مفید باشد، ضرر داشته باشد و آنها را در برابر عوامل بیماری‌زا آسیب‌پذیر کند که می‌تواند باعث بیماری یا عوارض جدی شود.

*واکسیناسیون از لحاظ بین المللی*

واکسیناسیون در بزرگسالان

علاوه بر واکسیناسیون منظم دوران کودکی، بزرگسالان باید موارد زیر را دریافت کنند:

• واکسن زونا
• واکسن پنوموکوک
• واکسن سالانه آنفولانزا (آنفولانزا).
• تقویت کننده های کزاز
• واکسن کووید 19

همچنین ممکن است پزشک بر اساس گرایش جنسی، سابقه سلامتی، سرگرمی‌های شخصی و سایر عوامل، واکسن‌ها یا تقویت‌کننده‌های اضافی را به شما پیشنهاد دهد. این واکسن های ممکن عبارتند از:

• بیماری مننگوکوک باکتریایی: این یک بیماری باکتریایی است که باعث التهاب لایه بافت اطراف مغز و نخاع می شود. در حالی که واکسن مننگوکوک ACWY برای همه نوجوانان توصیه می شود، واکسن مننگوکوک B نیز برای افراد دارای شرایط ایمنی خاص توصیه می شود.
• تب زرد: این یک بیماری ویروسی جدی و بالقوه کشنده است که توسط پشه ها پخش می شود. CDC به افراد نه ماهه و بالاتر توصیه می کند که اگر قصد سفر یا زندگی در مناطقی از جهان که تب زرد در آن وجود دارد، علیه تب زرد واکسینه شوند.
• تب حصبه: این یک بیماری عفونی بالقوه خطرناک است. CDC توصیه می‌کند که بزرگسالان و کودکان قبل از سفر بین‌المللی به مکان‌هایی که تب حصبه شایع است، علیه تیفوئید واکسینه شوند.

سایر واکسن‌هایی که ممکن است در صورت برنامه‌ریزی سفر به آن‌ها نیاز داشته باشید، توسط CDC در جدول خلاصه واکسن سفر مشخص شده‌اند.

واکسیناسیون چگونه کار می کند؟

یک سیستم ایمنی سالم در برابر مهاجمان دفاع می کند. سیستم ایمنی از چندین نوع سلول تشکیل شده است. این سلول ها در برابر پاتوژن های مضر دفاع کرده و آنها را از بین می برند. با این حال، آنها ابتدا باید تشخیص دهند که یک مهاجم خطرناک است.

هنگامی که سیستم ایمنی با یک آنتی ژن مواجه می شود، پاسخ ایمنی را شروع می کند. پروتئین ها، سموم و اسیدهای نوکلئیک از پاتوژن ها همگی نمونه هایی از آنتی ژن های بالقوه هستند.

در پاسخ، سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌های  را می‌سازد، که پروتئین‌هایی هستند که به آنتی‌ژن‌های خاص متصل می‌شوند و آن‌ها را خنثی می‌کنند. همچنین منجر به گسترش سلول‌های ایمنی اختصاصی آنتی‌ژن به نام سلول‌های T سیتوتوکسیک می‌شود که سلول‌های آلوده به یک پاتوژن را پیدا کرده و از بین می‌برند.

واکسیناسیون، که به عنوان ایمن سازی نیز شناخته می شود، به بدن می آموزد که با تحریک بدن برای ساخت آنتی ژن برای پاتوژن ها، بیماری های جدید را شناسایی کند و سیستم ایمنی را برای به خاطر سپردن آنها آماده کند. این امکان پاسخ سریع‌تر به بیماری واقعی را در آینده، در صورت مواجهه با آن، فراهم می‌کند.

واکسن ها با قرار دادن شما در معرض نسخه ایمن یک بیماری عمل می کنند. این می تواند به شکل زیر باشد:

• یک پروتئین یا قند از یک پاتوژن
• شکل مرده یا غیرفعال یک پاتوژن
• یک سم اصلاح شده (توکسوئید) از یک پاتوژن
• یک پاتوژن زنده اما ضعیف

واکسن ها معمولا به صورت تزریقی به انسان داده می شوند. همچنین، برخی از واکسن ها نیاز به دوز تقویت کننده دارند. تقویت کننده ها به تقویت سیستم دفاعی شما در برابر بیماری کمک می کنند.

*مزایای واکسیناسیون*

وقتی صحبت از واکسیناسیون به میان می آید، توجه به این فواید ضروری است:

• واکسن ها به جلوگیری از بیماری های خطرناکی که باعث مرگ افراد شده و می توانند باعث بیماری یا مرگ بسیاری از مردم شوند کمک می کند.
• محققان قبل از ارائه داده ها به منبع مورد اعتماد سازمان غذا و دارو (FDA) هر واکسن را به طور کامل بررسی می کنند. FDA می تواند واکسن را تایید یا رد کند. اکثریت قریب به اتفاق تحقیقات نشان می دهد که واکسن ها بی خطر هستند.
• واکسن ها از اطرافیان شما محافظت می کنند، به خصوص افرادی که به اندازه کافی برای واکسینه شدن خوب نیستند. این از طریق ایمنی گله رخ می دهد. واکسیناسیون های گسترده باعث می شود که فرد مستعد با فردی که بیماری خاصی دارد کمتر در تماس باشد.
• برخی از واکسن‌ها، مانند واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و واکسن هپاتیت B، می‌توانند از عفونت‌هایی که می‌توانند باعث سرطان شوند، جلوگیری کنند.
• پیشگیری از بیماری ناشی از بیماری های قابل پیشگیری با واکسن می تواند در زمان و هزینه صرفه جویی کند. به عنوان مثال، می تواند تعداد روزهای بیماری را که باید از محل کار یا مدرسه بگذرانید را کاهش دهد و به شما کمک کند از پرداخت صورت حساب های پزشکی غیر ضروری جلوگیری کنید.
• گاهی اوقات، واکسیناسیون می تواند یک بیماری مانند آبله را به طور کامل از بین ببرد. علاوه بر این، فلج اطفال تقریباً ریشه کن شده است. به گفته منبع مورد اعتماد سازمان جهانی بهداشت (WHO)، ویروس فلج اطفال وحشی تنها دو کشور را در سال 2022 تحت تأثیر قرار داد.( افغانستان و پاکستان)

*ایمنی واکسن*

واکسن ها بی خطر در نظر گرفته می شوند. آنها به شدت مورد آزمایش قرار می گیرند و قبل از اینکه برای عموم استفاده شوند، دورهای زیادی از مطالعه، بررسی و تحقیق را پشت سر می گذارند. منبع CDC اطلاعاتی در مورد چگونگی تضمین ایمنی واکسن ارائه می دهد.

*عوارض جانبی خفیف*

ممکن است برخی از عوارض جانبی را تجربه کنید، اما این عوارض معمولاً خفیف هستند. عوارض جانبی رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق
• تب، با یا بدون لرز
• خستگی
• درد عضلانی یا مفصلی
• سردرد
• حالت تهوع یا استفراغ
• اسهال

یک مطالعه در سال 2021 روی واکسن Pfizer-BioNTech COVID-19 در یک جمعیت نشان داد که 89.8٪ از افراد منبع قابل اعتماد کمی درد را در محل تزریق تجربه کردند، 45.6٪ سردرد، 37.1٪ درد عضلانی و 33.9٪ لرز را تجربه کردند.

اکثر عوارض جانبی خفیف واکسن در عرض چند روز خود به خود از بین می روند. برخی از عوارض جانبی مانند درد و تب را می توان با استفاده از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین) کاهش داد.

آلرژی و آنافیلاکسی

ممکن است واکنش آلرژیک به واکسن را تجربه کنید، اگرچه CDC گزارش می دهد که این اتفاق غیر معمول است. علائم شایع ممکن است شامل کهیر در محل تزریق و آنژیوادم باشد.

حتی در موارد نادر، ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی به نام آنافیلاکسی را تجربه کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که نرخ کلی آنافیلاکسی برای همه واکسن‌ها تنها  1.31نفر در هر 1 میلیون دوز واکسن می باشد.

*میوکاردیت*

مثال دیگر از عارضه که در واکسیناسیون کووید 19 دیده شد میوکاردیت است که التهاب عضله قلب  می باشد و یک عارضه جانبی نادر واکسن‌های mRNA COVID-19 است.

با این حال، مطالعه‌ای در سال 2021 نشان داد که خطر ابتلا به میوکاردیت در افرادی که مبتلا به کووید-19 هستند بیشتر از افرادی است که واکسن mRNA برای COVID-19 دریافت می‌کنند.

از آنجایی که بیشتر عوارض جانبی احتمالی نادر یا نسبتاً خفیف هستند، بیشترین خطر برای اکثر افراد انتخاب نکردن واکسن است.

واکسن نگرفتن می تواند منجر به عفونت، بیماری شدیدتر و انتقال به دیگرانی شود که ممکن است آسیب پذیر باشند. همچنین می تواند عوارض طولانی مدت یا حتی کشنده باشد.

*اثربخشی واکسن*

به طور کلی، واکسن ها بسیار موثر هستند. با این حال، هیچ واکسنی 100 درصد موثر نیست. میزان اثربخشی واکسن ها از یک واکسن به واکسن دیگر متفاوت است.

به عنوان مثال، واکسن های آنفولانزا به طور موثر خطر ابتلا به عفونت را به میزان 40 تا 60 درصد در افرادی که واکسن تزریق می کنند کاهش می دهد. این ممکن است کم به نظر برسد، اما به خاطر داشته باشید که واکسن آنفولانزا برای مطابقت با سویه آنفولانزا طراحی شده است که دانشمندان انتظار دارند در فصل آنفولانزای آینده بیشترین فراوانی را داشته باشد.

اگر اشتباه کنند، واکسن ممکن است کمتر موثر باشد. اگر حق با آنها باشد، میزان محافظت ممکن است بالاتر باشد.

از سوی دیگر، واکسن سرخک، زمانی که طبق توصیه‌ها استفاده می‌شود، 97% مؤثر است. به گفته سازمان جهانی بهداشت، در واقع، اکثر واکسن‌های دوران کودکی 85 تا 95% اعتماد هستند، اگر به درستی تجویز شوند.

*چرا مردم واکسن نمی زنند؟*

در سال های اخیر، مخالفان واکسن ایمنی و اثربخشی آن را به چالش کشیده اند. با این حال، استدلال آنها به طور کلی ناقص بوده است.

به عنوان مثال، هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که نشان دهد واکسیناسیون می تواند باعث اختلال طیف اوتیسم (ASD) شود. از سوی دیگر، شواهد زیادی از اثربخشی واکسن وجود دارد. به عنوان مثال، واکسن‌ها سالانه از مرگ 3.5 تا 5 میلیون نفر از منابع مطمئن جلوگیری می‌کنند.

موارد دیگری نیز وجود دارد که ممکن است فردی واکسینه نشود:

• تضعیف سیستم ایمنی: در این مورد، نباید واکسن های زنده مانند واکسن MMR یا واکسن آبله مرغان (واریسلا) را دریافت کنید. با این حال، انواع دیگر واکسن ها هنوز هم به طور کلی ایمن هستند.
• واکنش آلرژیک قبلی: اگر قبلاً واکنش آلرژیک به واکسن داشته‌اید یا می‌دانید که به یکی از اجزای واکسن حساسیت دارید، باید از واکسینه شدن خودداری کنید. درباره اینکه چه افرادی باید از واکسن های خاص اجتناب کنند و چرا باید بیشتر بخوانید.
• عدم آگاهی: طبق CDC، تنها 50.2٪ از بزرگسالان آمریکایی واکسن سالانه آنفولانزا را در طول فصل آنفولانزای 2020 تا 2021 دریافت کردند. یک مطالعه نظرسنجی در سال 2017 منبع معتبر بزرگسالان در ایالات متحده نشان داد که تنها 62.3٪ از پاسخ دهندگان می دانستند که توصیه ای برای واکسن آنفولانزا وجود دارد.
• نابرابری واکسن: افراد از گروه‌های به حاشیه رانده شده تاریخی ممکن است نسبت به افرادی که سفید پوست هستند دسترسی کمتری به مراقبت‌های بهداشتی با کیفیت، از جمله واکسیناسیون داشته باشند.

*واکسن های جدید و نوظهور*

واکسن های جدید همیشه در حال توسعه هستند. واکسن‌های COVID-19 نمونه‌ای نسبتاً جدید هستند. این واکسن ها از طریق ترکیبی از تحقیقات قبلی، هجوم بودجه خصوصی و دولتی و همکاری علمی به وجود آمدند.

مالاریا

واکسن جدیدی برای مالاریا ساخته شده است. مالاریا یک بیماری تب دار است که توسط انگل حمل شده توسط پشه ایجاد می شود. بر اساس منبع WHO، در سال 2021 در مجموع 247 میلیون مورد مالاریا و 619000 مورد مرگ مالاریا در سراسر جهان وجود داشته است.

این واکسن که RTS,S/AS01 نام دارد حاوی پروتئین های نوترکیب از انگل مالاریا است. بر اساس نتایج یک برنامه آزمایشی، سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از این واکسن را در کودکانی که در مناطقی با شیوع بالای مالاریا زندگی می‌کنند، توصیه می‌کند.

HIV

یکی دیگر از زمینه های شدید تحقیق، یافتن واکسن HIV است. تنوع بالای HIV و میزان جهش بالای آن تنها دو مانعی است که این تلاش را به چالش کشیده است.

آزمایش‌های زیادی در مورد واکسن‌های بالقوه HIV انجام شده یا در حال انجام است. برخی از جدیدترین کارآزمایی‌های منبع مورد اعتماد منبع مورد اعتماد شامل استفاده از رویکردهای واکسن mRNA مشابه روش‌هایی است که برای واکسن‌های COVID-19 استفاده می‌شود.

Mpox

اخیراً، در سال 2022، مجوز اضطراری برای Jynneos، واکسنی علیه Mpox (که قبلا به عنوان آبله میمون شناخته می‌شد) اعطا شد.

*مواد تشکیل دهنده واکسن*

واکسن ها سیستم ایمنی شما را به یک عامل بیماری زا معرفی می کنند تا در صورت مواجهه با آن از آن محافظت کنید. در حال حاضر چندین نوع واکسن برای انجام این کار استفاده می شود:

• واکسن های ویروس زنده: این واکسن ها از یک نسخه ضعیف شده (تضعیف شده) یک پاتوژن استفاده می کنند.
• واکسن های کشته شده (غیرفعال): این واکسن ها از یک پاتوژن غیر زنده ساخته می شوند.
• واکسن های توکسوئیدی: این واکسن ها از یک سم مضر که توسط یک عامل بیماری زا ساخته می شود، می آیند. واکسن‌های توکسوئیدی شما را در برابر میکروب مصون نمی‌سازند، اما در عوض، شما را در برابر اثرات مضر سم میکروب مصون می‌سازند.
• واکسن های زیرواحد، نوترکیب، پلی ساکارید و کونژوگه: این واکسن ها یک جزء ساختاری از یک ویروس یا باکتری می گیرند که می تواند سیستم ایمنی شما را برای حمله به این قسمت از میکروب آموزش دهد.
• واکسن‌های mRNA: این واکسن‌ها از تکه‌ای از mRNA برای آموزش سلول‌های شما برای تولید پروتئین از یک پاتوژن استفاده می‌کنند که سیستم ایمنی شما می‌تواند به آن پاسخ دهد.
• واکسن‌های ناقل ویروسی: این واکسن‌ها از یک ویروس اصلاح‌شده و غیرقابل تکثیر استفاده می‌کنند تا به سلول‌های شما نشان دهند چگونه از یک پاتوژن پروتئینی بسازند که سیستم ایمنی شما می‌تواند سپس به آن پاسخ دهد.

علاوه بر آنتی ژن واقعی، مواد دیگری نیز برای ایمن نگه داشتن واکسن ها در طول تولید، نگهداری و حمل و نقل استفاده می شود. این مواد همچنین ممکن است به عملکرد موثرتر واکسن پس از تزریق کمک کنند و بخش بسیار کوچکی از واکسن را نشان دهند. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• مایع معلق: آب استریل، آب نمک یا مایعات دیگر واکسن را در طول تولید، نگهداری و استفاده ایمن نگه می دارد.
• کمک‌کننده‌ها یا تقویت‌کننده‌ها: این مواد به موثرتر شدن واکسن پس از تزریق کمک می‌کنند. به عنوان مثال می توان به ژل ها یا نمک های آلومینیوم اشاره کرد.
• نگهدارنده ها و تثبیت کننده ها: بسیاری از واکسن ها ماه ها، حتی سال ها قبل از استفاده ساخته می شوند. این مواد به جلوگیری از شکستن آنتی ژن و بی اثر شدن آن کمک می کنند. نمونه هایی از تثبیت کننده ها مونو سدیم گلوتامات (MSG) و تیمروسال هستند.
• آنتی بیوتیک ها: مقادیر بسیار کمی از یک داروی ضد باکتری ممکن است به واکسن ها اضافه شود تا از رشد باکتری ها در طول تولید و نگهداری واکسن جلوگیری شود.

هزینه واکسیناسیون

اکثر برنامه های بیمه درمانی واکسیناسیون را با هزینه اندک یا بدون هزینه پرداخت می کنند.

*واکسیناسیون در بارداری*

وقتی باردار هستید، واکسن ها فقط از شما محافظت نمی کنند. آنها برای کودک در حال رشد شما ایمنی ایجاد می کنند. در طول این نه ماه، شما و کودکتان نیاز به محافظت در برابر بیماری های جدی دارید و واکسن ها بخش مهمی از آن هستند.

به زنانی که قصد بارداری دارند توصیه می کند قبل از باردار شدن واکسن MMRدریافت کنن. این بیماری‌ها، به ویژه سرخجه، می‌توانند منجر به مشکلات جدی از جمله سقط جنین و نقایص مادرزادی شوند.

در طول بارداری، CDC به زنان توصیه می‌کند که واکسن ثلاث (Tdap) و واکسن آنفولانزا (آنفولانزا) را دریافت.

واکسن های بعد از بارداری نیز به محافظت از نوزاد شما کمک می کند.اگر در برابر ویروس یا باکتری ایمن هستید، کمتر احتمال دارد آن را به فرزندتان منتقل کنید. اگر به درستی واکسینه نشده باشید، ممکن است شما و نوزادتان بیمار شوید

*آمار واکسیناسیون*

واکسن ها بسیار موثر و ایمن هستند. آنها در سراسر جهان برای جلوگیری از بیماری و مرگ استفاده می شوند. این آمارهای مثال نشان می‌دهند که آنها چقدر موفق بوده‌اند – و با دسترسی بهبودیافته چقدر می‌توانند موفق‌تر باشند.

به گفته سازمان جهانی بهداشت، از زمان آغاز کمپین ریشه کنی فلج اطفال در سال 1988، موارد ابتلا به بیماری فلج اطفال بیش از 99 درصد کاهش یافته است. امروزه فلج اطفال به طور معمول تنها در دو کشور (افغانستان و پاکستان) دیده می شود.

پیشگیری: واکسن ها سالانه از 4 تا 5 میلیون مرگ جلوگیری می کنند .با گسترش دسترسی به واکسن می توان از 1.5 میلیون دیگر جلوگیری کرد. بین سال‌های 2000 تا 2018، میزان مرگ و میر ناشی از سرخک در سراسر جهان 73 درصد کاهش یافت.

نرخ ها: طبق CDC، 68.3 درصد از کودکان آمریکایی 7 سری واکسن را دریافت می کنند که در دو سالگی توصیه می شود. با این حال، بیشتر نرخ واکسیناسیون برای واکسن های فردی بالاتر است.

کووید-19: تاکنون بیش از 50 میلیون آمریکایی برای کووید-19 واکسینه شده اند و دوز تقویت کننده به روز شده دریافت کرده اند.

*حرف پایانی*

حتی امروزه در سرتاسر جهان، بسیاری از بیماری ها و مرگ و میرهای قابل پیشگیری با واکسن وجود دارد. این به این دلیل است که واکسن برای همه در دسترس نیست. از آنجایی که واکسن ها می توانند از مرگ میلیون ها نفر در سال جلوگیری کنند، یکی از ماموریت های سازمان جهانی بهداشت افزایش دسترسی به واکسن در سراسر جهان است.