ترک شبکه‌های اجتماعی: مزایا، روش‌ها و فعالیت‌های جایگزین

تحقیقات در زمینه تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان چه می‌گویند؟

بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که این تأثیرات غالباً مثبت نیستند. در حقیقت، مغز ما بصورت ناخودآگاه به استفاده بیش از حد از فضای مجازی واکنش نشان می‌دهد.

 در یک مطالعه‌ در سال ۲۰۱۵ مشخص شد کودکان بریتانیایی که در روزهای تحصیلی، بیش از سه ساعت از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، دو برابر بیشتر از دیگران علائم شدید یا بسیار شدید مشکلات روانی را گزارش دادند.

یک مطالعه‌ دیگر در سال ۲۰۱۸ نیز نشان داد که کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی با بهبود افسردگی و احساس تنهایی رابطه‌ای مستقیم دارد.

براساس نظرسنجی‌ توسط اکسپرس وی پی ان(ExpressVPN) در سال ۲۰۲۱، ۸۶ درصد از ۱۵۰۰ آمریکایی معتقد بودند که شبکه‌های اجتماعی بطور مستقیم، تاثیر منفی بر خوشحالی و تصویر ذهنی‌شان دارند. همچنین، ۷۹ تا ۸۳ درصد آنان از تأثیرات منفی این پلتفرم‌ها بر اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی خبر دادند.

در یک نظرسنجی بین‌المللی در سال ۲۰۲۲ که در ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا و نروژ انجام شد، کسانی که در دوران پاندمی از شبکه‌های اجتماعی برای سرگرمی یا کاهش احساس تنهایی استفاده می‌کردند، از سلامت روانی ضعیف‌تری برخوردار بودند.

گرچه استفاده آگاهانه از شبکه‌های اجتماعی برای حفظ ارتباطات شخصی می‌تواند سلامت روان را تقویت کند، پژوهش‌ها نشان می‌دهند هرچه زمان روزانه حضور در فضای مجازی افزایش یابد، خطر افت کلی سلامت روان نیز بیشتر می‌شود.

چگونه بدون استفاده از شبکه های اجتماعی هم سرگرم باشیم؟

سلامت روان ما از زیبایی ظاهری حساب اینستاگرام مهم‌تر است. بنابراین، به‌جای بالا و پایین کردن صفحات، چه فعالیت‌هایی می‌توان انجام داد؟

خبر خوب این است که دنیای اطراف ما سرشار از فرصت‌های بی‌پایان است. کافی است چند لحظه از صفحه‌نمایش فاصله بگیرید و وارد دنیای واقعی و سه‌بعدی شوید؛ در همان لحظه می‌توانید گزینه‌های متنوع و متناسب با نیازهای خود را کشف کنید.

در گام نخست، اگر بتوانید علت تمایل خود به ورود به حساب کاربری شبکه‌های اجتماعی‌تان را شناسایی کنید، می‌توانید این میل را در مسیرهای دیگری هدایت نمایید.

از شبکه‌های اجتماعی برای آرامش استفاده می‌کنید:

اگر متوجه شدید که هنگام داشتن اندکی زمان آزاد به تلفن همراه خود مراجعه می‌کنید، می‌توانید به‌جای آن فعالیت‌های زیر را امتحان کنید:

• قدم زدن در اطراف محل زندگی.
• گوش دادن به موسیقی.
• ایجاد فضایی آرام با روشن کردن شمع یا پخش رایحه‌های خوشایند.
• مطالعه کتاب.
• طراحی ساده یا انجام کارهای هنری دستی.
• پختن یک خوراکی خوشمزه.
• بازی و تعامل با حیوان خانگی.
• تمرین یوگا یا انجام مراقبه (مدیتیشن).
• نوشیدن یک نوشیدنی گرم و آرام‌بخش، مانند چای یا شکلات داغ.
• نگاه کردن به عکس‌های قدیمی و مرور خاطرات.

از شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط با دیگران استفاده می‌کنید:

اگر احساس می‌کنید که دلتان برای ارتباط با دوستان تنگ شده و تمایل دارید صفحات مجازی خود را بررسی کنید، به‌جای آن می‌توانید فعالیت‌های زیر را امتحان نمایید:

• با یکی از دوستان یا اعضای خانواده تماس بگیرید (بویژه تماس تصویری).
• شخصی را برای صرف شام یا نوشیدنی به خانه دعوت کنید.
• چیزی بپزید و به همسایگان خود تعارف کنید و هنگام تحویل، اندکی گپ بزنید.
• برنامه‌ای برای استراحت آخر هفته، پیاده‌روی یا خرید با دوستان تنظیم کنید.
• عضو گروه‌هایی با علایق مشابه شوید، مثل گروه های کتاب‌خوانی.
• به‌صورت داوطلبانه در مؤسسات خیریه محلی فعالیت کنید.
• به یک گروه اجتماعی، مانند باشگاه ملحق شوید.
• در کلاس های یوگا شرکت کنید.

از شبکه‌های اجتماعی برای سرگرمی استفاده می‌کنید:

به‌جای تماشای میم‌ها و ویدئوهای ۳۰ ثانیه‌ای، سرگرمی‌های دنیای واقعی را امتحان کنید:

• به تماشای اجرای زنده موسیقی بروید.
• به شهربازی بروید.
• نواختن یک ساز بیاموزید و مهارت موسیقی خود را تقویت کنید.
• در کلاس رقص یا هنرهای رزمی شرکت کنید.
• به دل طبیعت بروید و پیاده‌روی کنید.

چگونه مرزهای سالمی برای شبکه‌های اجتماعی تعیین کنیم؟

در حالی که فاصله از شبکه‌های اجتماعی بسیار مفید است، واقع‌ بین بودن و سخت گیر نبودن در استفاده از آن‌ها نیز اهمیت دارد.

اگر شبکه‌های اجتماعی جزئی از زندگی شما هستند، نگران نباشید؛ با مدیریت هوشمندانه می‌توانید اثرات منفی را به حداقل برسانید و مزایای آن‌ها را پررنگ‌تر کنید.

به‌عنوان مثال می‌توانید:

• حساب‌هایی را که تأثیر منفی بر روحیه و تصویر ذهنی‌تان دارند، آنفالو کنید.
• تصاویری را که حس قضاوت یا مقایسه در شما ایجاد می‌کنند، از پروفایلتان حذف کنید.
• پیام‌های مستقیم منفی، مزاحم یا تبلیغاتی را پاک کنید.
• پست‌هایی را که شما را به مقایسه با دیگران سوق می‌دهند، از حالت ذخیره خارج کنید.

فراتر از آن، می‌توانید با انتشار محتوای واقعی و آگاهانه، الگو باشید. به‌طوری‌که پست های شما الهام‌بخش دیگران باشد و شاید آن‌ها نیز راه شما را درپیش بگیرند.

برای شروع می‌توانید:

• از فیلترها صرف‌نظر کرده و چهره‌ی واقعی خود را نشان دهید.
• از لحظات «بی‌نظم» و معمولی نیز عکس بگذارید، نه فقط لحظات بی‌نقص.
• در کپشن‌ها یادآوری کنید که شما نیز انسانی واقعی با کاستی‌ها، تردیدها و نگرانی‌ها هستید،مانند همه.
• زیر پست‌های دیگران کامنت‌های دلگرم‌کننده بگذارید.
• درباره زمان هایی ‌که از فضای مجازی فاصله می‌گیرید، پست بگذارید تا دیگران نیز تشویق شوند همین کار را انجام دهند.

جمع‌بندی 

شبکه‌های اجتماعی به‌سادگی بخشی از زندگی روزمره‌مان شده‌اند، چه در جنبه‌های مثبت و چه منفی. با این حال، می‌توان از آن‌ها به گونه‌ای استفاده کرد که اثرات مثبت بر جنبه‌های منفی غلبه کند، هم برای خودمان و هم برای دیگران.

اگر آگاهانه از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید، هر چند وقت یک‌بار از فضای مجازی فاصله بگیرید و میان آن و سایر فعالیت‌ها تعادل برقرار کنید، این پلتفرم‌ها به ابزاری سالم برای ابراز وجود و گسترش ارتباطات تبدیل می‌شوند.